In de samenleving zijn er regelmatig vragen naar de mogelijke relatie tussen gewasbeschermingsmiddelen en neurodegeneratieve ziekten, zoals de ziekte van Parkinson. Stoffen die dergelijke effecten mogelijk kunnen hebben zijn verboden in Europa. Dat blijkt uit recent onderzoek door het RIVM. Een heel belangrijke vraag is of er aanwijzingen zijn dat stoffen die nu in Europa zijn goedgekeurd en in gewasbeschermingsmiddelen mogen worden gebruikt, ziekten als Parkinson zouden kunnen veroorzaken. Daar heeft het RIVM in hetzelfde verkennende onderzoek naar gekeken. Ze gingen na of er op dit moment stoffen in gewasbeschermingsmiddelen zitten die in hun chemische structuur lijken op 5 verboden stoffen die mogelijk neurodegeneratieve ziekten kunnen veroorzaken. Het RIVM vond één in Europa goedgekeurde stof (metiram) waarvan de chemische structuur lijkt op deze stoffen. Er zijn de afgelopen jaren in Nederland geen gewasbeschermingsmiddelen verkocht met deze stof. De stof wordt op dit moment (2023) opnieuw beoordeeld in Europa.
Mogelijke effecten van de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen worden ook in de praktijk onderzocht. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gaf in 2023 opdracht tot nieuw onderzoek naar de gezondheidseffecten van de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen bij agrariërs en omwonenden. Het Ctgb steunt dergelijk onderzoek. Eerder verkennend onderzoek liet zien dat: “Mensen die binnen 250 meter van landbouwpercelen wonen waar bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, hebben over het algemeen niet méér gezondheidsproblemen dan mensen met geen of weinig landbouwpercelen in de buurt. Deze conclusie komt overeen met de resultaten van een verkenning uit 2018.”.
Beoordelingskader
Bij de beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen kijkt het Ctgb onder andere altijd naar mogelijke effecten op de voortplanting, de gevolgen voor volgende generaties en de invloed op de ontwikkeling van het zenuwstelsel. De kennis daarover is groot. Er zijn echter nog geen wettelijke richtlijnen om specifiek het risico op neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson te kunnen beoordelen. Dat heeft het Ctgb in 2021 bij de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) gesignaleerd.
Ook in 2021 deed het RIVM een aantal aanbevelingen om de eisen voor gewasbeschermingsmiddelen te verbeteren en specifieke testmethoden voor neurodegeneratieve effecten te ontwikkelen. Het Ctgb staat achter dit advies van het RIVM omdat dit de beoordeling verder verbetert.
Wetenschappers zijn bezig met het ontwikkelen van methodes voor het testen van stoffen op neurodegeneratieve effecten. Dit proces kost tijd door de complexiteit van het onderwerp en omdat wetenschappelijke zorgvuldigheid van groot belang is. Zodra deze methodes en richtlijnen er zijn worden ze opgenomen in de beoordelingsmethodiek van het Ctgb.
Op grond van al deze informatie is er voor het Ctgb geen aanleiding om bestaande toelatingen aan te passen. We volgen de ontwikkelingen op de voet. Als uit nieuwe wetenschappelijke kennis blijkt dat het nodig is om de toelating van een gewasbeschermingsmiddel te wijzigen of in te trekken, dan doet het Ctgb dit.