Verslag Ctgb-Relatiedag 2021: transparantie en communicatie
‘Transparantie en communicatie’ was het thema van de Relatiedag 2021. Het werd dit jaar een digitaal evenement uitgezonden vanuit de ‘Ctgb-studio’ in Ede. De online opkomst was goed, met 196 deelnemers.
In zijn openingswoord memoreerde Ctgb-voorzitter Johan de Leeuw dat ‘Transparantie’ al voor vorig jaar gepland stond. Sindsdien is het alleen maar actueler geworden, denk aan de toeslagenaffaire. Ook op ons werkterrein zijn er ontwikkelingen richting nog meer transparantie. Door de General Food Law worden studies openbaar gemaakt aan het begin van het aanvraagproces van werkzame stoffen voor gewasbescherming. Dit op initiatief van het Europees Parlement. Ook de Wet open overheid gaat weer een stap verder dan de Wet openbaarheid van bestuur. En wanneer we transparantie betrekken op het werk van het Ctgb: we zijn altijd bereid verantwoording af te leggen. Wel verwachten we bij transparantie een bepaalde acceptatie voor ons framework terug. ‘It takes two to tango.’
Begripvolle buur
Psycholoog Fred Woudenberg (Hoofd afdeling Leefomgeving GGD Amsterdam en gedurende 23 jaar lid van de Gezondheidsraad, waar hij onder andere onderzoek naar gewasbeschermingsmiddelen begeleidde) opent zijn presentatie ‘Gewasbeschermingsmiddelen of gif’ met de stelling: ‘mensen zijn bang voor zaken waar ze niet ziek van worden en worden ziek van zaken waarvoor ze niet bang zijn’, zoals 5G, windturbines enz. Wetenschappelijk is hiervoor geen bewijs. Hij toont vervolgens het plaatje van een sigaar in een voeg tussen stenen van een muur. Voor de mensen die de sigaar niet zien, lijkt het een muur met een kiezel tussen de stenen tot je de kiezel herkent als de kegel van de sigaar. Mensen redeneren naar een conclusie toe vanuit hun eigen kaders en perceptie stelt Woudenberg. Wat je gelooft, daar zie je in de buitenwereld bewijzen voor. We zijn geneigd snel ons oordeel te baseren op een flintertje informatie. Dat brengt hem ertoe wat te spelen met de naam van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Wat als je er ‘toetsing’ van zou maken, of ‘het terugdringen’, ‘tegengaan van gif in de bodem’ … Wat doet dat met je beeld van het Ctgb-werk?
Uiteindelijk draait het bij al deze beelden om ‘wie kan ik nou vertrouwen’. En dit raakt heel erg aan het onderwerp van vandaag: transparantie. Transparantie is inmiddels enorm populair geworden. En het is goed om te kijken wat je ermee kunt bereiken. De bedoeling van transparantie is vaak om vertrouwen en legitimiteit te krijgen. Mensen zijn kritischer vragen gaan stellen. In die context is transparantie een poging iets van het vertrouwen terug te krijgen. Heel belangrijk bij transparantie is aan welke kant je staat. ‘Wees een goede en begripvolle buur die de buurvrouw niet probeert te overtuigen. En blijf open en transparant over en voor jezelf’ is de boodschap die Woudenberg zijn publiek meegeeft.
Vier workshops
In vier workshops werd ‘transparantie en communicatie’ vanuit verschillende invalshoeken besproken. Johan de Leeuw en directeur Ingrid Becks blikten afsluitend samen terug op de uitkomsten.
Vanuit de workshop 'Transparantie en vertrouwen’ is de boodschap dat het Ctgb in het kader van transparantie meer moet doen aan de eigen bekendheid. De Leeuw begrijpt het advies en zegt te voelen dat ook het Ctgb nog pro-actiever moet zijn. Als voorbeeld noemt hij: “We hebben heel recent besloten om ook de uitspraken van beroepszaken op onze website te publiceren.” Het bedrijfsleven van zijn kant geeft aan te zoeken naar een evenwicht tussen transparantie en bescherming van concurrentievoordelen. Men volgt met belangstelling de transparantie die een gevolg is van de General Food Law, maar is afwachtend om dit door te trekken naar middelen.
In de workshop ‘Digitalisering, nieuwe stap, nieuwe kansen’ gaat het over de mogelijkheid het product(etiket) te digitaliseren zodat gebruiksvoorschrift, maar ook verkoop en gebruik makkelijk in één systeem zijn te volgen. Een belangrijke vraag is die naar het eigenaarschap van de data. Data-eigenaren willen hun data wel delen, maar zeggenschap houden over wat er dan mee gebeurt. “Je moet het eigenaarschap goed regelen”, stelt de collegevoorzitter, “maar het vraagt ook van iedereen een omslag in grondhouding. Ook het Ctgb wil zijn positie bepalen als het gaat om de stappen die gezet moeten worden in de keten van omgaan met en verwerken van data.”
Uit enkele stellingen in de workshop 'Food Law, Wob en Wet open overheid; theorie en praktijk’ wordt duidelijk dat transparantie vraagt om duiding. Je moet niet zomaar data online zetten. We moeten dan ook uitleggen wat die betekenen en het publiek meenemen in de overwegingen die tot de besluitvorming hebben geleid. Verder mag van de deelnemers aan de workshop het Europese besluitvormingsproces, bijvoorbeeld in de SCoPAFF en het stemgedrag van lidstaten wel een heel stuk transparanter. Dat punt wil Johan de Leeuw ook wel bepleiten: “Dit laatste is wel een punt om verder te bespreken met het ministerie, want we zijn gebaat bij eenduidige communicatie. Het zou raar zijn als het Ctgb dan meer zou communiceren dan het departement of omgekeerd.”
Meer in detail stond het Ctgb samen met een aantal aanvragers stil bij ‘Communicatiemomenten in het beoordelingstraject’. Aanvragers horen bijvoorbeeld graag zo snel mogelijk dat er een gegeven ontbreekt in hun aanvraag. In deze workshop is onder andere gesproken over het spel tussen zorgvuldigheid en snelheid, de communicatie is daarbij een gedeelde verantwoordelijkheid. Johan de Leeuw: “De totale aanvraagportefeuille van een aanvrager, zou eigenlijk digitaal inzichtelijk moeten zijn, ook als er tussentijds informatie is, of als we nog informatie willen hebben. Onze accountmanagers en projectleiders, en de aanvragers zouden zeer geholpen zijn met een volwassen functionerende ‘mijn-omgeving’ voor ieder individueel bedrijf. Wat mij betreft liever vandaag dan morgen. Ik weet dat er een aantal trajecten lopen, maar op dit punt ben ik ook best wel ongeduldig.” Ingrid Becks, beaamde dat eraan gewerkt wordt en is blij te horen dat dit door de aanvragers goed ontvangen zal worden.
De Leeuw sloot de dag af met een verwijzing naar de reeds geplande Ctgb-Relatiedag op donderdag 9 juni 2022 ‘en die gaat zeker door’ zo verzekerde hij.