Reactie op Trouw-artikel
Reactie op “Twijfels over instantie die beslist over landbouwgif” in Trouw van 17 juni 2020.
De toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen is vastgelegd in Europese regelgeving. Dat biedt een gelijk speelveld voor producenten en telers en gelijke veiligheidsnormen voor alle burgers.
Een werkzame stof wordt op Europees niveau goedgekeurd in een proces waarin alle landen, de Voedselveiligheidsautoriteit EFSA en uiteindelijk de permanente commissie voor landbouw (SCoPAFF) mee-oordelen. In de laatste fase verzorgt EFSA een openbare consultatie. Bij een beoordeling van een werkzame stof kijken zo heel veel ogen mee. Gewasbeschermingsmiddelen op basis van een werkzame stof worden per land beoordeeld en toegelaten. Men kan een middel voor meer landen tegelijk in een Europese zone aanvragen, ook dan kijken beoordelingsautoriteiten uit de andere landen mee met de beoordeling. De Europese Commissie evalueerde onlangs dit tweetrapssysteem in een zeer brede consultatie van belanghebbenden (de zogenaamde REFIT) Daaruit kwam naar voren dat – naast diverse verbeterpunten - de eisen in de EU tot de strengste ter wereld behoren, en misschien zelfs de allerstrengste zijn. Kortom, Europa heeft voor het toelaten van gewasbeschermingsmiddelen een robuust systeem, dat staat voor veiligheid van mens, dier en milieu.
Neonicotinoïden
De geldende regelgeving wordt periodiek aangepast aan nieuwe wetenschappelijke inzichten en maatschappelijke eisen. Deze ontwikkelingen zijn door de juriste Anne de Vries onvoldoende meegewogen in haar kritiek. Het Ctgb reageerde daar eind 2019 al op per brief. Voor de genoemde neonicotinoïden geldt bijvoorbeeld dat het gebruik door strenge maatregelen inmiddels sterk is gereduceerd: in 2013 besloot de Europese Unie op basis van nieuwe informatie tot een verbod op buitengebruik op bloeiende planten om bijen te beschermen. In Nederland initieerde het Ctgb begin 2017 een verbod op het gebruik van één van deze stoffen in kassen, tenzij een teler kan aantonen dat hij het afvalwater zuivert met tenminste 99,5%. En in april 2018 werd het buitengebruik voor een aantal neonicotinoïden in Europa totaal verboden.
Objectiviteit
De toelatingssystematiek biedt geen ruimte voor beïnvloeding door de industrie. De onderzoeken die een producent moet aanleveren, moeten voldoen aan internationaal vastgelegde kwaliteitsrichtlijnen voor Good Laboratory Practice en vastgestelde protocollen. Binnenkort moeten aanvragers alle onderzoeken die ze gaan doen vooraf vastleggen in een EU-database. Dit voorkomt dat studies met een negatief resultaat uit het dossier worden gehouden. Daarnaast moet de producent voor de Europese beoordeling van een werkzame stof ook de relevante openbare (universitaire) studies indienen. Deskundigen uit andere landen kijken kritisch mee in de concept-beoordelingen waarmee een te soepele benadering is uitgesloten. Deze werkwijze is gelijk aan die voor bijvoorbeeld het toelaten van medicijnen. In 2019 werd door het Ctgb van alle aangevraagde toepassingen 23% afgewezen, terwijl bij 69% wijzigingen in het aangevraagde gebruik werden aangebracht.
Onafhankelijkheid
Uit de Wet op de ZBO’s volgt dat het Ctgb zich moet oriënteren op relevante ontwikkelingen en standpunten in de samenleving. Daarom spreken wij met verschillende stakeholders: aanvragers/bedrijven, ministeries en mede-overheden, belangenorganisaties én NGO’s. In 2019 spraken we bijvoorbeeld met twee afzonderlijke NGO’s en met een groep van zes (kleinere) NGO’s tegelijk. Ook bezochten we de belangengroep Meten=Weten in het Drentse Westerveld voor een gesprek over hun zorgen. Met wie we praten staat altijd geagendeerd op onze website. En voor de collegeleden van het Ctgb gelden integriteitsrichtlijnen als bij EFSA: de collegeleden moeten jaarlijks een belangenverklaring invullen. Die verklaringen staan op de Ctgb-website. Per vergadering checkt de voorzitter of er punten op de agenda staan die een belangenconflict kunnen vormen voor één van de collegeleden. Ook de Ctgb medewerkers vullen ieder jaar de belangenverklaring in.
Transparantie
Toelatingsbesluiten met de bijbehorende onderbouwing staan op onze site. Iedereen kan zo meekijken in dit toelatingsproces. Inzagerecht in bijvoorbeeld onderliggende studies volgt ook uit de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) en het Verdrag van Aarhus. Zoals bij veel wetten is daarin ruimte voor interpretatie door een rechter wanneer bijvoorbeeld verzoeker en data-eigenaar het niet eens zijn. Dat was het geval bij de vraag niet óf, maar wélke informatie uit de imidacloprid-studies openbaar gemaakt mocht worden. De Nederlandse rechter vroeg hiervoor uitleg aan het Europees Hof van Justitie. Dat kost tijd. Dat was de reden voor het uitblijven van een snelle openbaarmaking. Dat heeft niets te maken met weigerachtigheid, maar alles met de zorgvuldigheid waarop iedere burger én iedere organisatie recht heeft. Er volgde een discussie over de gebruikte disclaimer op de website, wat veroorzaakte dat de documenten korte tijd offline werden gezet.
Overigens staan ook hier de ontwikkelingen niet stil: door een aanpassing van de Europese Algemene Levensmiddelenwetgeving worden vanaf eind maart 2021 alle studies vóór de beoordeling van een werkzame stof openbaar gemaakt. Het voorgaande is in lijn met de uitkomsten van de REFIT: de Commissie legt er de nadruk op dat de uitvoering van de regelgeving verbeterd moet worden onder andere door de transparantie te verhogen.
Bekostiging
Het Ctgb is een zogenaamde ‘tariefgestuurde ZBO’. Voor de uitgevoerde werkzaamheden berekenen wij aan de aanvrager een kostendekkend uurtarief, het Ctgb heeft géén winstdoelstelling. Deze financiering sluit helemaal aan bij de aanbeveling hierover in de REFIT om in andere Europese landen ook met zo’n financiering te werken. Jaarlijks publiceert het Ctgb de volledige jaarrekening op de website. Net als bij een rijbewijs of een APK-keuring betaalt de aanvrager voor de beoordeling, niet voor het resultaat. Men heeft dus geen invloed op de toelating. Met deze systematiek liggen de kosten direct bij de aanvrager die het aangaat. Door de kwaliteit van de beoordelingen én door zijn transparante werkwijze staat het Ctgb hoog aangeschreven in Nederland en Europa.